Zasady ochrony przyrody w lasach gospodarczych...
Opis taksacyjny lasu,
Ocena zgodności drzewostanu z siedliskiem i ocena stopnia naturalności fitocenozy leśnej
41. Niezależnie od powierzchni wydziela się w pododdziały:
a) miejsca występowania cennych gatunków roślin i zwierząt wymagające wykonania specjalnych zabiegów ochronnych na ich rzecz lub odmiennego sposobu gospodarowania w drzewostanie; np. koncentracje gatunków ciepłolubnych;
b) miejsca występowania zabytków archeologicznych posiadających własną formę terenową (grodziska, kurhany, megality, kręgi kamienne itp.);
c) historyczne założenia o charakterze parkowym.
W rubryce "wskazówki gospodarcze" dla tych wydzieleń wpisuje się nakaz chronienia odpowiednich elementów.
42. W opisie taksacyjnym drzewostanów należy podać wszystkie gatunki drzew występujące w drzewostanie, niezależnie od ich udziału
43. W rubryce przeznaczonej na opis runa oprócz gatunków dominujących należy podać stwierdzone stanowiska wszystkich gatunków, które w kraju lub w regionie podlegają ochronie gatunkowej lub są umieszczone na krajowej lub regionalnej Czerwonej Liście. W rubryce "wskazówki gospodarcze" opisu taksacyjnego wydzieleń, w których są takie stanowiska, wpisuje się nakaz ich chronienia.
44. Rubrykę przeznaczoną na opis runa należy wypełnić również dla powierzchni nieleśnych, np. łąk, bagien, torfowisk. Postanowienie pkt. 43 stosuje się odpowiednio.
45. W rubryce "typ siedliskowy lasu" podaje się oprócz typu siedliskowego lasu także potencjalny zespół leśny
46. Oprócz miąższości drzewostanu należy ocenić i podać zasobność martwego drewna:
- miąższość posuszu drzew stojących oszacować wzrokowo jako % miąższości drzewostanu
- miąższość martwego drewna zalegającego na dnie lasu można ocenić metodą transektu liniowego, wytyczając taśmą dowolną linię o długości 50m, notując średnice (w cm) kłód leżących na dnie lasu przeciętych przez tę linię i obliczając miąższość leżaniny (m3/ha) wg wzoru V = 25p2S di2
47. W rubryce "inne" opisu taksacyjnego należy podać:
- stwierdzone wzrokowo gniazda dużych ptaków
- informacje o prawdopodobnym gniazdowaniu rzadszych ptaków (np. o regularnym ich spotykaniu w sezonie lęgowym)
- inne informacje dotyczące regularnego występowania rzadszych gatunków zwierząt, np. regularne zimowanie sowy uszatej, regularne trasy migracji żab itp.
W rubryce "wskazówki gospodarcze" opisu taksacyjnego w wydzieleniach, w których występują takie elementy, wpisuje się nakaz ich chronienia.
48. Dla każdego wydzielenia określa się na gruncie i podaje w dodatkowej rubryce opisu taksacyjnego stopień zgodności drzewostanu z siedliskiem, rozumiany jako stopień wykorzystania możliwości siedliskowych i określony w sposób opisany poniżej:
a) za "zgodne" (+) uznaje się drzewostany, które w pełni wykorzystują możliwości produkcyjne siedliska (w tym możliwości produkcji szlachetnych gatunków liściastych) i nie wpływają na nie degradująco (np. drzewostany Bk, Db, Js na siedliskach lasowych, drzewostany SoDb, SoBk na siedliskach LMśw i BMśw)
b) za "częściowo zgodne" (0) uznaje się drzewostany, które nie wykorzystują w pełni możliwości siedliska, ale też nie wpływają na nie degradująco (np. drzewostany Brz na siedliskach lasowych)
c) za "niezgodne" (-) uznaje się drzewostany wpływające degradująco na siedlisko, np. drzewostany o zawyżonym udziale gatunków iglastych - sosny i świerka. Orientacyjnie tu kwalifikuje się:
- wszystkie drzewostany na siedliskach lasu i lasu mieszanego o udziale gatunków iglastych większym niż 30%
- monokulturowe drzewostany iglaste na siedliskach boru mieszanego
d) za "rażąco niegodne" (-!) uznaje się drzewostany, których degradujący wpływ na siedlisko jest ewidentny i niczym nie łagodzony, np. lite drzewostany gatunków iglastych (So, Św) na siedliskach lasowych (lasu i lasu mieszanego)
49. Dla upraw i młodników stopień zgodności z siedliskiem określa się biorąc pod uwagę aktualny skład gatunkowy uprawy, oceniając potencjalny dojrzały drzewostan o takim samym składzie gatunkowym
50. Zaleca się sporządzenie mapy zgodności drzewostanów z siedliskiem w skali mapy przeglądowej (1:25 000). Na mapie tej oznacza się kolorem określony stopień zgodności a natężeniem tego koloru - klasę wieku drzewostanu.
51. Dla każdego wydzielenia zaleca się określenie na gruncie i podanie w dodatkowej rubryce opisu taksacyjnego stopnia naturalności fitocenozy leśnej, określonego w sposób opisany poniżej:
a) fitocenozy naturalne: zgodne z potencjalnym zespołem leśnym i nie wykazujące objawów degeneracji opisanych niżej,
b) fitocenozy naturalne zniekształcone: dające się zaliczyć do potencjalnego zespołu leśnego, ale przejawiające przyjamniej jeden z poniższych objawów degeneracji:
- drzewostan młody, I - III klasy wieku
- zubożony skład gatunkowy drzewostanu lub runa
- masowy rozwój traw w runie
- masowy rozwój gatunków porębowych w runie (w tym szczególnie trzcinnika piaskowego)
- masowy rozwój jeżyn w runie lub wyjątkowo silnie rozwinięta warstwa krzewów
- masowy udział w runie lub podszycie gatunków obcego pochodzenia, np. niecierpka drobnokwiatowego, czeremchy amerykańskiej, świdośliwy kanadyjskiej i innych,
- masowy udział w runie gatunków nieleśnych, typowych dla zbiorowisk łąkowych lub przydrożnych,
c) fitocenozy z elementami naturalnymi: nie dające się zaliczyć do zespołu roślinnego reprezentującego roślinność potencjalną w danym miejscu, ale zawierające w swym składzie przynajmniej elementy tego zespołu, np. populację gatunku drzewa który w warunkach naturalnych bywa jego dominantem (np. fitocenozy sosnowo-dębowych "borów mieszanych" na potencjalnych siedliskach grądów),
d) fitocenozy bez elementów naturalnych: fitocenozy nie spełniające żadnego z powyższych warunków, o których potencjalnych tendencjach dynamicznych można wnioskować tylko na podstawie analiz siedliskowych i analogii z sąsiednimi fitocenozami, (np. fitocenozy sztucznych sośnin na siedliskach lasowych).
52. Zaleca się sporządzenie mapy naturalności fitocenoz leśnych w skali mapy przeglądowej (1:25 000)
53. W lasach z dominacją funkcji ochrony przyrody bądź funkcji ochrony innych komponentów środowiska przyrodniczego (grupy C i D w rozumieniu punktu 58 tej instrukcji) zaleca się zaplanowanie przebudowy drzewostanów w fitocenozach bez elementów naturalnych w kierunku ich unaturalnienia, nawet jeżeli te drzewostany nie zostały określone jako "niezgodne" z warunkami siedliskowymi.